Met replicatiecrises in de sociale wetenschappen is een terugkerende vraag: in hoeverre staat het standaardwerk Ons feilbare denken van Daniel Kahneman nog overeind? Een update in vier belangrijke onderwerpen uit het boek van Kahneman: verliesaversie, sociaal primen, momentum, en systeem 1 en 2-denken. Continue reading
Category Archives: Wetenschap
Racistische en seksistische algoritmes
Ook de kunstmatige beslisser komt niet zonder biasen. Sterker nog, die lijken vaak sterk op die van het evenbeeld van vlees en bloed. ‘Het bepalen van een beslissing aan de hand van een algoritme maakt het niet automatisch betrouwbaar.’
De menselijke beslisser wordt geteisterd door vele denkfouten. De teller van cognitieve biasen die ons denken – en onze besluiten – beïnvloeden staat inmiddels bijna op een ontnuchterende 200.
Geen wonder dat de hoop gevestigd is op een nieuwe speler: het algoritme. Het idee is dat met name met machine learning onze beslissingen zullen verbeteren, aangezien deze software zich niet laat leiden door emoties, vooroordelen of sociale druk.
Hoe het individu wordt afgerekend in The Push
Kun je een mens zover krijgen dat hij of zij iemand vermoordt? Dat is de premisse van de onlangs toegevoegde documentaire op Netflix, The Push.
Spoiler alert: drie van de vier mensen (in de uitzending) duwen uiteindelijk een man van een gebouw, die op een richeltje een sigaret zit te roken. Het is op zijn minst verontrustend dat de kandidaten de man van het dak duwen (‘Ik had het bijna niet gedaan,’ aldus een van hen). Maar nieuw zijn de bevindingen van The Push niet. Uit de beruchte Milgram en Stanford Prison experimenten was al gebleken dat mensen tot gruweldaden aangezet konden worden, mits ze op de juiste manier onder druk worden gezet. Continue reading
Verslaving als symptoomnetwerk, niet als hersenziekte
Is een verslaving nu een hersenziekte of niet? De discussie die hierover losbarstte laat vooral zien hoezeer het denken van veel psychologen en psychiaters gevangen zit in het ziektemodel.
‘Aan een jurist uitleggen dat verslaving een ziekte is valt nog niet mee,’ twitterde psychiater Bram Bakker naar aanleiding van zijn optreden als deskundige tijdens de rechtszaak tegen Michael Heemels. De penningmeester van de Limburgse PVV had 177.000 euro uit de partijkas gehaald, maar, zo had Bakker de rechters uitgelegd, door zijn ziekte (een verslaving aan alcohol en cocaïne) was hij minder toerekeningsvatbaar.
Waarom positief denken schadelijk is – en wat wel werkt
Positief denken zou volgens verschillende goeroes en wetenschappelijke onderzoeken helpen bij het behalen van doelen. Maar dat is alleen op de korte termijn. Op de lange termijn werkt positief denken averechts.
‘Ik visualiseerde hoe mensen die ik hoog had zitten tegen me zeiden dat ze mijn werk waardeerden en hoe ik 10 miljoen dollar zou verdienen.’ Toen acteur Jim Carrey nog onbekend en arm was, dacht hij zichzelf de beste acteur van de wereld. En dat droeg eraan bij dat hij later daadwerkelijk zoveel geld verdiende, vertelde hij aan Oprah. Een schoolvoorbeeld van hoe visualiseren hoe je een doel bereikt ervoor kan zorgen dat je het doel ook daadwerkelijk bereikt.
Hoe Sam Harris opgefokte atheïsten aan het mediteren krijgt
Auteur Sam Harris heeft meer dan tien jaar gewacht met het boek Het huidige moment, dat een soort gids moet dienen voor ‘spiritualiteit zonder religie’. Harris moest namelijk eerst afrekenen met religies in zijn boeken Letter to a Christian Nation en The End of Faith. Deze afkeer van religie maakt hem een interessante wegwijzer in meditatie, een belangrijk thema is in zijn nieuwe boek.
Dit bleek bijvoorbeeld toen ik voor het eerst met Harris kennismaakte, tijdens een atheïstenconferentie in Melbourne. Zoals ik eerder schreef, was het een nogal religieus aandoend feestje, waarbij de sprekers elkaar vooral probeerden af te troeven in het beargumenteren hoe ontzettend dom gelovigen wel niet waren. Zo niet Harris. Hij vertelde: ‘Ik kan wel weer gelovigen gaan bashen, maar dat wordt een beetje saai.’ Continue reading
Serendipiteit – de kunst van de ongezochte vondst
Serendipiteit (de ongezochte vondst) ligt aan de basis van menig ontdekking en zakelijk succes. Daarom: ‘Een succesvolle manager houdt een oog open voor gezochte bevindingen en een oog open voor ongezochte bevindingen.’
Serendipiteit laat zich misschien nog wel het mooist omschrijven als zoeken naar een speld in een hooiberg, om er vervolgens uit te rollen met een aantrekkelijke boerenmeid of -jongen. De ongezochte vondst staat aan de basis van vele belangrijke ontdekkingen. Toen farmaceut Pfizer bijvoorbeeld een medicijn ontwikkelde tegen angina, pijn op de borst en hoge bloeddruk, leek dit aanvankelijk niet te werken. Wel had het een bijeffect: verhoogde potentie bij mannen. Het betekende het begin van de ontwikkeling van een medicijn tegen erectiestoornissen, Viagra. Continue reading
De moeder aller denkfouten
In managementboeken mogen we graag leren over denkfouten – althans, die van anderen. Maar steken we hier echt wat van op? ‘Te denken dat het kopen van een boek je verder helpt, dat is misschien wel de grootste dwaling.’
In zijn boek Misleid door toeval ontmaskert beurshandelaar Nicholas Nassim Taleb de denkfouten van zijn collega’s. Zo beschrijft hij de survivorship bias, de neiging om vooral naar succesvolle bedrijven te kijken en de kerkhoven vol ondernemingen die het niet gehaald hebben te negeren. Het gevolg is dat starters vaak tijdens presentaties en in managementboeken lessen van de succesvollen krijgen voorgehouden, zonder dat duidelijk is of die les ook daadwerkelijk tot succes leidt – of dat het de kans niet verkleint dat een onderneming een stille dood sterft. Continue reading
De religie van Richard Dawkins
Hoewel het boek Verwondering, hoe ik wetenschapper werd van Richard Dawkins al een jaar geleden uitkwam, schreef John Gray (auteur van onder andere De stilte van dieren) pas deze maand een boekbespreking. En die raakte een gevoelige snaar. ‘Voor Dawkins is wetenschap een onbetwist gezichtspunt op de wereld.’ Continue reading